Tuesday, July 26, 2016

*ЁЯФ┤рд╡िрджрд░्рднा рдЪा рдЗрддिрд╣ाрд╕ЁЯФ┤

              विदर्भ हा महाराष्ट्र राज्याचा ईशान्य दिशेला असणारा प्रदेश आहे.विदर्भाचे दोन उपविभाग आहेत - (नागपूर आणि अमरावती). विदर्भात नागपूर, अमरावती, चंद्रपूर, अकोला, वर्धा, बुलढाणा, यवतमाळ, भंडारा, गोंदिया, वाशिम, आणि गडचिरोली हे जिल्हे आहेत. विदर्भाचे क्षेत्रफळ महाराष्ट्राच्या एकूण क्षेत्रफळाच्या ३१.६ टक्के आहे, तर लोकसंख्या २१.३ टक्के.                [१]. उर्वरीत महाराष्ट्राच्या तुलनेत विदर्भाची आर्थिक उन्नती कमी आहे*..      **
*🔴विदर्भाची अर्थव्यवस्था प्रामुख्याने कृषिप्रधान आहे. ह्या प्रदेशात कापूस, संत्रे आणि सोयाबीन ही उत्पन्न देणारी मुख्य पिके आहेत. तसेच ह्या प्रदेशात ज्वारी, बाजरी आणि तांदुळाची लागवड होते.*

*🔴नैसर्गिक साधने🔴*

*विदर्भ हा वनसंपत्तीने आणि खनिजसंपत्तीने संपन्न प्रदेश आहे. येथील गर्द हिरव्या वनराईमध्ये अनेक प्रकारच्या वनस्पती आणि अनेक वन्य पशु-पक्षी नैसर्गिकपणे आढळतात.*

*🔴महाराष्ट्रातील सर्व व्याघ्रप्रकल्प विदर्भातच आहेत. अमरावती जिल्ह्यात मेळघाट व्याघ्रप्रकल्प, चंद्रपूर जिल्ह्यात ताडोबा अंधारी व्याघ्रप्रकल्प आणि नागपूर जिल्ह्यात पेंच व्याघ्रप्रकल्प हे विदर्भातले व्याघ्रप्रकल्प आहेत. दरवर्षी जंगल पर्यटनासाठी मोठ्या प्रमाणावर लोक येतात. विदर्भाच्या पूर्व भागात दाट जंगले तसेच कोळसा आणि मँगनीजच्या खाणी आहेत.*

*🔴महाराष्ट्रातील सर्वांत जुने राष्ट्रीय अभयारण्य हे १९५५ मध्ये घोषित झालेले ताडोबा-अंधारी व्याघ्रप्रकल्प                विदर्भाच्या पूर्व भागात आहे. हा प्रकल्प भारतातल्या २५ व्याघ्र प्रकल्पांपैकी एक आहे. हा प्रकल्प ६२३ चौ.किमी. येवढा असून ह्यात ताडोबा आणि अंधारी हे दोन चौकोनी प्रदेश आहेत. ताडोबा व्याघ्रप्रकल्पात ५० वाघांशिवाय लांडगे, अस्वल, रानगवा, रान कुत्रे, तरस, उदमांजर, रानमांजर तसेच सांबर, चितळ, नीलगाय आणि भेकर,*

*उदमांजर, रानमांजर तसेच सांबर, चितळ, नीलगाय आणि भेकर, सारख्या भारतीय हरिणांचे प्रकार आहेत. येथील ताडोबा तलावात महाराष्ट्रात एकेकाळी सामान्यपणे आढळणार्‍या मगरींचे प्रजनन केंद्र होते. निरनिराळ्या प्रकारच्या जलचर पक्ष्यांच्या उपस्थितीमुळे ताडोबा हे पक्षीतज्ञांचे नंदनवन आहे. व्याघ्रप्रकल्पाच्या उत्तर आणि पश्चिमेला दाट माळराने आणि वनराईंनी आच्छादित टेकड्या आहेत. नैऋत्य दिशेला एक प्रचंड तलाव आहे. तो पलीकडच्या इरई तलावापर्यंतच्या शेतांपासून प्रकल्पाच्या वनराईंचे रक्षण करतो. दाट माळरानांना लागूनच चिचघाट खोर्‍यात फॉरेस्ट लॉज आहे. ताडोबा टायगर रिझर्व एक अबाधित अरण्य असून येथे फारसे पर्यटक येत नाहीत. ताडोबा टायगर रिझर्व तसेच फ़ॉरेस्ट लॉज वर्षभरासाठी खुले असतात. ताडोबा कँप नागपूरपासून, अवघ्या तीन तासांच्या अंतरावर आहे. मात्र दर मंगळवारी पार्क पर्यटकांसाठी बंद असतो.*

*🔴इतिहास🔴*

*विपुल प्रमाणात दर्भ उगवणारा प्रदेश तो विदर्भ अशी याच्या नावाची व्युत्पत्ती आहे. नागपूर ही मराठा राज्यसंघातील भोसले घराण्याची राजधानी होती. भोसल्यांचे राज्य जवळजवळ पूर्ण मध्य-पूर्व भारतात पसरलेले होतं. १८१८ च्या तिसर्‍या इंग्रज-मराठा युद्धातील पराभवानंतर भोसल्यांचा प्रभाव फक्त नागपूर विभागातच मर्यादित झाला. १८५३ मध्ये नागपूरच्या राजाचा म्रुत्यू झाला. त्यांच्यामागे कोणी वारस नसल्याने भोसल्यांचे राज्य इंग्रजी साम्राज्यात विलीन करण्यात आले. (१८६१).*

*विदर्भातील बुलढाणा जिल्ह्यातील सिंदखेड राजा हे छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या मातोश्री जिजाबाई यांचे माहेर आहे.*

*सन १८५३पर्यंत अमरावती आणि आसपासचा प्रदेश, ज्याला पूर्वी वर्‍हाड (बेरार) म्हणून ओळखले जायचे, तो हैदराबाद येथील निजामाच्या अंमलाखाली होता.. त्या वर्षी, निजामाचे अराजक बघून ब्रिटिश वसाहत अधिकरणाने या प्रदेशाचा प्रत्यक्ष ताबा घेतला. सन १९०३ मध्ये वर्‍हाड मध्य प्रांताला (सेन्ट्रल प्रॉव्हिन्सेस)ला जोडला गेला.*

*सन १९४७ मध्ये भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर सेन्ट्रल प्रॉव्हिन्सेस व बेरार हे मध्य प्रदेश म्हणून भारतातील एक राज्य झाले. सन १९५६ मध्ये, मराठी बोलल्या जाणार्‍या प्रदेशांच्या एकीकरणासाठी विदर्भ क्षेत्राचा समावेश मुंबई राज्यात करण्यात आला. मुंबई इलाख्याचे सन १९६० मध्ये, भाषेच्या आधारावर महाराष्ट्र व गुजरात यामध्ये विभाजन करण्यात आले, आणि मराठी बोलणारा विदर्भ हा महाराष्ट्र राज्याचा एक भाग झाला.*

*🔴नागपूर करार🔴*

*विदर्भ हा महाराष्ट्र राज्यात सामिल व्हावा म्हणून नागपूर येथे दि. २८ सप्टेंबर १९५३ रोजी नागपूर येथे एक करार करण्यात आला. या करारास कोणतीच कायदेशीर मान्यता किंवा वैधता नाही.हा एक प्रकारचा समझोताच होता. त्यानुसार विदर्भाला संयुक्त महाराष्ट्रात (एक मराठी भाषिक प्रदेश म्हणून) सामील करून घेण्यात आले. राज्य पुनर्रचना आयोगाचे मत हे वेगळे होते, त्यांना मराठी भाषी प्रदेश एकत्र यायला नको होता..*

*🔴स्वतंत्र विदर्भराज्य चळवळ🔴*

*गेल्या काही वर्षात स्वतंत्र विदर्भ राज्याच्या मागणीने जोर धरला आहे. विदर्भ प्रांत हा पश्चिम महाराष्ट्र व मुंबईच्या मानाने कितीतरी पटीने आर्थिकदृष्ट्या मागासलेला आहे, तसेच काही प्रमाणातील स्वतंत्र सांस्कृतिक बैठक हे मुद्दे धरुन स्वतंत्र विदर्भाची मागणी गेली कित्येक वर्षे स्वतंत्र राज्याचे पुरस्कर्ते करत आले आहेत. परंतु महाराष्ट्राच्या इतर प्रांतातून होणारा विरोधही पुष्कळ आहे. स्वतंत्र विदर्भात आर्थिक व सामाजिक प्रगती झपाट्याने होइल असा त्यांचा अंदाज आहे तर विरोधक असे मानतात की विदर्भ जर वेगळा झाला तर महाराष्ट्राकडून मिळणार्‍या अनेक आर्थिक सोयीसुविधांना विदर्भातील जनता मुकेल व विदर्भाची प्रगती अजून खुंटेल.*

*भारताचे माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांनी ग्रामीण पुननिर्माण योजनेच्या प्रगतीची पाहणी करण्यासाठी विदर्भाचा दौरा केला व या क्षेत्रासाठी पुनर्वसन मदतीची घोषणा केली..*

*🔴सद्यस्थिती🔴*

*गेल्या काही वर्षात होणार्‍या शेतकर्‍यांच्या आत्महत्यांमुळे विदर्भ राष्ट्रीयस्तरावर झोतात आलेला आहे. मुख्य कारण म्हणजे येथील प्रमुख पीक कापसाला खर्चाच्या तुलनेत मिळणारा कमी बाजारभाव. ह्या घटना गुंतागुंतीच्या असून या आत्महत्यांना अनेक कारणे आहेत. सावकारांकडून घेतल्या गेलेल्या कर्जाची परतफेड न करता येणे हे एक प्रमुख कारण आहे.*

*भारत सरकारने कापसाचा किमान आधारभाव अंदाजे १०० रुपयांनी($2) वाढवून देण्याबद्द्ल हमी दिलेली आहे. परंतु, पुढे आपल्या हमीपासून माघार घेत किमान आधारभाव कमी केला. याचा परिणाम म्हणून आत्महत्या आणखी वाढल्या. सन २००६ मध्ये फक्त विदर्भात १,०४४ आत्महत्यांची नोंद केली गेली आहे. म्हणजे दर ८ तासाला एक आत्महत्या.."*

*१ जुलै २००६ ला भारताचे पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांनी विदर्भासाठी ३,७५० करोड रुपयांच्या मदतनिधीची घोषणा केली. या निधीद्वारे, या क्षेत्रातील ६ जिल्ह्यातल्या शेतकर्‍यांना मदत मिळेल. परंतु, जेथे हवी तेथे मदत पोचेलच की नाही याबद्दल सर्व आश्वस्त नाहीत. या क्षेत्रातील कार्यकर्त्यांना वाटते की अजून पुष्कळ काम करणे बाकी आहे*.

*महाराष्ट्रापासून काही बाबतीत सांस्कृतिक वेगळेपणा विदर्भात आहे*. *🔴विदर्भाचे संदर्भ🔴* *महाभारतात आढळतात. महाभारतातील कथेप्रमाणे विदर्भ हा आर्यावर्तातला[७] देश होता. ज्याची राजधानी अमरावतीजवळील कुंडिनपूर - सध्याचे कौंडिण्यपुर- येथे होती. वैदिक काळानंतरच्या महा-जनपदात विदर्भाचा समावेश होता. पुराणातील अनेक कथा विदर्भाशी निगडित आहेत त्या खालीलप्रमाणे* -

*🔴अगस्त्य व लोपामुद्राचा विवाह🔴*
*महाभारतातील रुक्मिणीहरण - विदर्भाची राजकन्या रुक्मिणी हिने मनोमन कृष्णाला वरले होते. मनाविरुद्ध होत असलेल्या आपल्या लग्नाची बातमी व कृष्णाबद्दलच्या भावना तिने कृष्णापर्यंत पोहोचवल्या. तिने कृष्णाला तिला पळवून नेण्याची विनंती केली होती. कृष्णाने रुक्मिणीची विनंती मान्य केली व तिचे हरण केले व विदर्भ राजकुमार रुक्मी याचा पराभव केला.*
*प्रसिद्ध नल दमयंतीची कथाही विदर्भ राज्याशी निगडित आहे*.
*कालिदासाच्या मेघदूतात विदर्भाचा, यक्ष-गंधर्वाची वनवासाची जागा म्हणून नोंद आहे*.
*महाभारतातील पांडवांचा अज्ञातवास विदर्भात व्यतीत झाला. कीचकवध अमरावती जवळील किचकदरा येथे झाला असा उल्लेख आढळतो.*
*महर्षी गृत्समद यांना* *विदर्भातच कापसाचा शोध लागला आणि त्यांनीच कापसाच्या धाग्यापासून कापड तयार करण्याची पद्धत विकसित केली*.

वेगळा विदर्भ का?
हा कायमच चर्चेचा विषय आहे.
काही लोकांच्या मनात याबाबत साशंका सुद्धा आहे कि जर वेगळा विदर्भ झाल्यास आपण सक्षम होऊ कि नाही. पण खालील काही बाबींवर कृपया विचार करा आणि सांगा कि फायदा कुणाचा होईल. पण कृपया वाचा एकदा तरी.
👍 छत्तीसगड हे राज्य मध्यप्रदेश पासून वेगळे झाले. आता छत्तीसगड चा विकास दर (growth rate) - 9.2% आहे, आणि मध्यप्रदेश चा फक्त 4.2%.
👍झारखंड हे राज्य बिहार पासून वेगळे झाले. आता झारखंड चा विकास दर 11.1% आहे, आणि बिहार चा फक्त 4.7%
👍उत्तराखंड हे राज्य उत्तरप्रदेश पासून वेगळे झाले. आता उत्तराखंड चा विकास दर 8.8% आहे, आणि उत्तरप्रदेश चा 4.6%
👍तेलंगणा हे राज्य आंध्रप्रदेश पासून वेगळे झाले पण तेलंगणा चा विकास दर 9.8% आणि आंध्रप्रदेश चा फक्त 5.5%.
तर आता तुम्हीच सांगा कि,
👍विदर्भात तर महाराष्ट्राच्या 70% वीज तयार होते.
👍विदर्भात महाराष्ट्राच्या 70% खनिज आहे.
👍विदर्भात तर महाराष्ट्राच्या 70% कापूस उत्पादन होते.
👍विदर्भात तर 80% जलसिंचन सुविधा उपलब्ध आहे.
👍विदर्भात तर 54% वनसंपदा आहे.
👍विदर्भ तर सर्वात जास्त सोयाबीन, कापूस, डाळ, तूर, तांदूळ, संत्री महाराष्ट्राला देतो.
👍विदर्भात तर महाराष्ट्राच्या 9 कृषी हवामान पैकी सर्वात निश्चित पावसाचा प्रदेश आहे.
👍 विदर्भात तर पर्यटनाला खूप वाव आहे.
👍विदर्भात तर महाराष्ट्रातील 6 व्याघ्र प्रकल्पापैकी 5 प्रकल्प आहे.
👍तर आता सांगा कि विदर्भाचा विकास दर काय असेल.
कृपया तुम्हीच विचार करा.
👍आपण भारतातील सर्व राज्यांना मागे टाकू शकतो इतके निसर्ग देवतेने विदर्भाला भरभरून दिले आहे. फक्त विकास न होण्याचे कारण म्हणजे आपल्याला माहित नसलेली आणि पश्चिम महाराष्ट्राने हेरलेली आपली क्षमता.
म्हणून मित्रांनो हा msg सर्वाना पाठवा आणि विदर्भाविषयीची अस्मिता सर्वांमध्ये निर्माण होऊ द्या, आणि अभिमानाने म्हणा

рдиेрд╣рд░ू-рдЧाँрдзी рд░ाрдЬрд╡ंрд╢ (?)

http://blog.sureshchiplunkar.com/2007/04/blog-post_18.html


рдиेрд╣рд░ू-рдЧाँрдзी рд░ाрдЬрд╡ंрд╢ (?)

(рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд▓ेрдЦ рдоें рджी рдЧрдИ рдЬाрдирдХाрд░िрдпाँ рд╡िрднिрди्рди рдкुрд╕्рддрдХों рдХे рдЕंрд╢ों, рд╡ेрдмрд╕ाрдИрдЯों рдХी рд╕ाрдордЧ्рд░िрдпों рд╕े рд╕ंрдХрд▓िрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ैं, рдЬिрдирдХे рд▓िंрдХ्рд╕ рд╕ाрде рдоें рджिрдпे рдЧрдпे рд╣ैं… рдЗрди рдЬाрдирдХाрд░िрдпों рдХो рд▓ेрдЦрдХ рдиे рд╕िрд░्реЮ рд╕ंрдХрд▓िрдд рдФрд░ рдЕрдиु्рд╡ाрджिрдд рдХिрдпा рд╣ै)

рдЖрдЬрдХрд▓ рдЬрдмрд╕े "рдмрдмुрдЖ" рд░ाрд╣ुрд▓ рдЧाँрдзी рдиे рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдЖрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдмрдпाрди рджेрдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै, рддрдм рд╕े "рдиेрд╣рд░ू рд░ाрдЬрд╡ंрд╢" рдиाрдордХ рд╢рдм्рдж рдмाрд░-рдмाрд░ рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै । рдиेрд╣рд░ू рд░ाрдЬрд╡ंрд╢ рдЕрд░्рдеाрдд Nehru Dynasty... рдЗрд╕ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рд╡िрднिрди्рди рд╕ाрдИрдЯों рдФрд░ рдЧ्рд░ुрдк्рд╕ рдоें рдмрд╣ुрдд рдЪрд░्рдЪा рд╣ुрдИ рд╣ै....рдмрд╣ुрдд рджिрдиों рд╕े рд╕ोрдЪ рд░рд╣ा рдеा рдХि рдЗрд╕рдХा рд╣िрди्рджी рдоें рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░ूँ рдпा рдирд╣ीं, рдЧूрдЧрд▓ рдмाрдмा рдкрд░ рднी рдЦोрдЬा, рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕рдХा рд╣िрди्рджी рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рдоिрд▓ा, рдЗрд╕рд▓िрдпे реЮिрд░ рд╕ोрдЪा рдХि рд╣िрди्рджी рдХे рдкाрдардХों рдХो рдЗрди рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕ूрдЪрдиाрдУं рд╕े рдорд╣рд░ूрдо рдХ्рдпों рд░рдЦा рдЬाрдпे. рдпрд╣ рдЬाрдирдХाрд░िрдпाँ рдпрд╣ाँ, рдпрд╣ाँ рддрдеा рдФрд░ рднी рдХрдИ рдЬрдЧрд╣ों рдкрд░ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ैं рдоुрдЦ्рдп рд╕рдорд╕्рдпा рдеी рдХि рдЗрд╕े рдХैрд╕े рд╕ंрдпोрдЬिрдд рдХрд░ूँ, рдХ्рдпोंрдХि рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдмрд╣ुрдд рдЬ्рдпाрджा рд╣ै рдФрд░ рдЯुрдХрдбों-рдЯुрдХрдбों рдоें рд╣ै, реЮिрд░ рднी рдоैрдиे рдХोрд╢िрд╢ рдХी рд╣ै рдЗрд╕рдХा рд╕рд╣ी рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░рдиे рдХी рдФрд░ рдЙрд╕े рддाрд░рддрдо्рдпрддा рдХे рд╕ाрде рдкрдардиीрдп рдмрдиाрдиे рдХी...рдЬाрд╣िрд░ рд╣ै рдХि рдпрд╣ рд╕ाрд░ी рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдЕрдиुрд╡ाрдж рднрд░ рд╣ै, рдЗрд╕рдоें рдоेрд░ा рд╕िрд░्реЮ рдпрд╣ी рдпोрдЧрджाрди рд╣ै... рд╣ाрд▓ांрдХि рдоैрдиे рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рд╕рди्рджрд░्рднों (references) рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХी рд╣ै, рддाрдХि рд▓ोрдЧ рдЗрд╕े рд╡рд╣ाँ рдЬाрдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рдкрдв рд╕рдХें, рд▓ेрдХिрди рд╣िрди्рджी рдоें рдкрдврдиे рдХा рдордЬा рдХुрдЫ рдФрд░ рд╣ी рд╣ै... рдмाрдХी рд╕рдм рдкाрдардХों рдХी рдорд░्рдЬी...рд╣рдЬाрд░ों-рд╣рдЬाрд░ рдкाрдардХों рдиे рдЗрд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рдкрдв рд╣ी рд░рдЦा рд╣ोрдЧा, рд▓ेрдХिрди рдЬो рдирд╣ीं рдкрдв़ рдкाрдпे рд╣ैं рдФрд░ рд╡рд╣ рднी рд╣िрди्рджी рдоें, рддो рдЙрдирдХे рд▓िрдпे рдпрд╣ рдкेрд╢ рд╣ै...


"рдиेрд╣рд░ू-рдЧाँрдзी рд░ाрдЬрд╡ंрд╢ (?) рдХी рдЕрд╕рд▓िрдпрдд"...рдЗрд╕рдХो рдкрдврдиे рд╕े рд╣рдоें рдпрд╣ рд╕рдордЭ рдоें рдЖрддा рд╣ै рдХि рдХैрд╕े рд╕рдд्рддा рд╢िрдЦрд░ों рдкрд░ рд╕рдбाँрдз реЮैрд▓ी рд╣ुрдИ рд╣ै рдФрд░ рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХो рдХैрд╕े рддोрдбा-рдорд░ोрдбा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдХैрд╕े рдЖрдо рдЬрдирддा рдХो рд╕рдд्рдп рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рд░рдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै । рд╣рдо рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХे рдмाрд░े рдоें рдЙрддрдиा рд╣ी рдЬाрдирддे рд╣ैं рдЬिрддрдиा рдХि рд╡рд╣ рд╣рдоें рд╕рдд्рддाрдзीрд╢ों рдж्рд╡ाрд░ा рдмрддाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рд╕рдордЭाрдпा рдЬाрддा рд╣ै (рдмрд▓्рдХि рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣िрдпे рдкीрдвी-рджрд░-рдкीрдвी рдЧрд▓े рдЙрддाрд░ा рдЬाрддा рд╣ै) । реЮिрд░ рдПрдХ рд╕рдордп рдЖрддा рд╣ै рдЬрдм рд╣рдо рдЙрд╕े рд╣ी рд╕рдЪ рд╕рдордЭрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं рдХ्рдпोंрдХि рд╡ाрдж-рд╡िрд╡ाрдж рдХी рдХोрдИ рдЧुंрдЬाрдИрд╢ рд╣ी рдирд╣ीं рдЫोрдбी рдЬाрддी । рд╣рдоाрд░े рд╡ाрдордкंрдеी рдоिрдд्рд░ рдЗрд╕ рдоाрдорд▓े рдоें рдмрдбे़ рдкрд╣ुँрдЪे рд╣ुрдП рдЙрд╕्рддाрдж рд╣ैं, рдпрд╣ рдЙрдирд╕े рд╕ीрдЦрдиा рдЪाрд╣िрдпे рдХि рдХैрд╕े рдХिрддाрдмों рдоें реЮेрд░рдмрджрд▓ рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиी рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рдХो рдХрдЪ्рдЪे рджिрдоाрдЧों рдкрд░ рдеोрдкा рдЬाрдпे, рдХैрд╕े рдЬेрдПрдирдпू рдФрд░ рдЖрдИрд╕ीрдПрдЪрдЖрд░ рдЬैрд╕ी рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдкрд░ рдХрдм्рдЬा рдХрд░рдХे рд╡рд╣ाँ реЮрд░्рдЬी рд╡िрдж्рд╡ाрди рднрд░े рдЬाрдпें рдФрд░ рдЕрдкрдиा рдордирдЪाрд╣ा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд▓िрдЦрд╡ाрдпा рдЬाрдпे..рдХैрд╕े рдоीрдбिрдпा рдоें рдЕрдкрдиे рдЖрджрдоी рднрд░े рдЬाрдпें рдФрд░ рд╣िрди्рджुрдд्рд╡, рднाрд░рдд, рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХो рдЧрд░िрдпाрдпा рдЬाрдпे...рддाрдХि рд▓ोрдЧों рдХो рдЕрд╕рд▓ी рдФрд░ рд╕рдЪ्рдЪी рдмाрдд рдХрднी рдкрддा рд╣ी рдиा рдЪрд▓े... рд╣рдо рдФрд░ рдЖрдк рддो рдЗрд╕ рдЦेрд▓ рдоें рдХрд╣ीं рднी рдирд╣ीं рд╣ैं, рдПрдХ рдкुрд░्рдЬे рдоाрдд्рд░ рд╣ैं рдЬिрд╕рдХी рдХोрдИ рдЕрд╣рдоिрдпрдд рдирд╣ीं (рд╕िрд╡ाрдп рдПрдХ рдм्рд▓ोрдЧ рд▓िрдЦрдиे рдФрд░ рднूрд▓ рдЬाрдиे рдХे)...рддो рдХिрд╕्рд╕ा-рдП-рдЧाँрдзी рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╢ुрд░ु рд╣ोрддा рд╣ै рд╕ाрд╣ेрдмाрди...рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╣ोрддी рд╣ै "рдЧंрдЧाрдзрд░" (рдЧंрдЧाрдзрд░ рдиेрд╣рд░ू рдирд╣ीं), рдпाрдиी рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХे рдкिрддा рд╕े । рдиेрд╣рд░ू рдЙрдкрдиाрдо рдмाрдж рдоें рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиे рдЦुрдж рд▓рдЧा рд▓िрдпा рдеा, рдЬिрд╕рдХा рд╢ाрдм्рджिрдХ рдЕрд░्рде рдеा "рдирд╣рд░ рд╡ाрд▓े", рд╡рд░рдиा рддो рдЙрдирдХा рдиाрдо рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпे рдеा "рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдзрд░", рд▓ेрдХिрди рдЬैрд╕ा рдХि рдЗрд╕ рдЦाрдирджाрди рдХी рдиाрдо рдмрджрд▓рдиे рдХी рдЖрджрдд рдеी рдЙрд╕ी рдХे рдоुрддाрдмिрдХ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпрд╣ рдХिрдпा । рд░ॉрдмрд░्рдЯ рд╣ाрд░्рдбी рдПрди्рдб्рд░ूрдЬ рдХी рдХिрддाрдм "рдП рд▓ैрдо्рдк реЮॉрд░ рдЗंрдбिрдпा - рдж рд╕्рдЯोрд░ी рдСреЮ рдорджाрдо рдкंрдбिрдд" рдоें рдЙрд╕ рддрдеाрдХрдеिрдд рдЧंрдЧाрдзрд░ рдХा рдЪिрдд्рд░ рдЫрдкा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЧंрдЧाрдзрд░ рдЕрд╕рд▓ рдоें рдПрдХ рд╕ुрди्рдиी рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдеा, рдЬिрд╕рдХा рдЕрд╕рд▓ी рдиाрдо рдЧрдпाрд╕ुрдж्рджीрди рдЧाрдЬी рдеा. рд▓ोрдЧ рд╕ोрдЪेंрдЧे рдХि рдпрд╣ рдЦोрдЬ рдХैрд╕े рд╣ुрдИ ?

рджрд░рдЕрд╕рд▓ рдиेрд╣рд░ू рдиे рдЦुрдж рдХी рдЖрдд्рдордХрдеा рдоें рдПрдХ рдЬрдЧрд╣ рд▓िрдЦा рдеा рдХि рдЙрдирдХे рджाрджा рдЕрд░्рдеाрдд рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдХे рдкिрддा рдЧंрдЧा рдзрд░ рдеे, рдаीрдХ рд╡ैрд╕ा рд╣ी рдЬрд╡ाрд╣рд░ рдХी рдмрд╣рди рдХृрд╖्рдгा рдиे рднी рдПрдХ рдЬрдЧрд╣ рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि рдЙрдирдХे рджाрджाрдЬी рдоुрдЧрд▓ рд╕рд▓्рддрдирдд (рдмрд╣ाрджुрд░рд╢ाрд╣ рдЬреЮрд░ рдХे рд╕рдордп) рдоें рдирдЧрд░ рдХोрддрд╡ाрд▓ рдеे. рдЕрдм рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ों рдиे рдЦोрдЬрдмीрди рдХी рддो рдкाрдпा рдХि рдмрд╣ाрджुрд░рд╢ाрд╣ рдЬреЮрд░ рдХे рд╕рдордп рдХोрдИ рднी рд╣िрди्рджू рдЗрддрдиी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдУрд╣рджे рдкрд░ рдирд╣ीं рдеा..рдФрд░ рдЦोрдЬрдмीрди рдкрд░ рдкрддा рдЪрд▓ा рдХि рдЙрд╕ рд╡рдХ्рдд рдХे рджो рдиाрдпрдм рдХोрддрд╡ाрд▓ рд╣िрди्рджू рдеे рдиाрдо рдеे рднाрдК рд╕िंрд╣ рдФрд░ рдХाрд╢ीрдиाрде, рдЬो рдХि рд▓ाрд╣ौрд░ी рдЧेрдЯ рджिрд▓्рд▓ी рдоें рддैрдиाрдд рдеे, рд▓ेрдХिрди рдХिрд╕ी рдЧंрдЧा рдзрд░ рдиाрдо рдХे рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдХोрдИ рд░िрдХॉрд░्рдб рдирд╣ीं рдоिрд▓ा (рдоेрд╣рджी рд╣ुрд╕ैрди рдХी рдкुрд╕्рддрдХ : рдмрд╣ाрджुрд░рд╢ाрд╣ рдЬреЮрд░ рдФрд░ резреорелрен рдХा рдЧрджрд░, резрепреорен рдХी рдЖрд╡ृрдд्рддि), рд░िрдХॉрд░्рдб рдоिрд▓рддा рднी рдХैрд╕े, рдХ्рдпोंрдХि рдЧंрдЧा рдзрд░ рдиाрдо рддो рдмाрдж рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдХрд╣рд░ рд╕े рдбрд░ рдХрд░ рдмрджрд▓ा рдЧрдпा рдеा, рдЕрд╕рд▓ी рдиाрдо рддो рдеा "рдЧрдпाрд╕ुрдж्рджीрди рдЧाрдЬी" । рдЬрдм рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рджिрд▓्рд▓ी рдХो рд▓рдЧрднрдЧ рдЬीрдд рд▓िрдпा рдеा,рддрдм рдоुрдЧрд▓ों рдФрд░ рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХे рджोрдмाрд░ा рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдбрд░ рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджिрд▓्рд▓ी рдХे рд╕ाрд░े рд╣िрди्рджुрдУं рдФрд░ рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХो рд╢рд╣рд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдХрд░рдХे рддрдо्рдмुрдУं рдоें рдард╣рд░ा рджिрдпा рдеा (рдЬैрд╕े рдХि рдЖрдЬ рдХрд╢्рдоीрд░ी рдкंрдбिрдд рд░рд╣ рд░рд╣े рд╣ैं), рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рд╡рд╣ рдЧрд▓рддी рдирд╣ीं рджोрд╣рд░ाрдиा рдЪाрд╣рддे рдеे, рдЬो рд╣िрди्рджू рд░ाрдЬाрдУं (рдкृрде्рд╡ीрд░ाрдЬ рдЪौрд╣ाрди рдиे) рдиे рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдЖрдХ्рд░ांрддाрдУं рдХो рдЬीрд╡िрдд рдЫोрдбрдХрд░ рдХी рдеी, рдЗрд╕рд▓िрдпे рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЪुрди-рдЪुрди рдХрд░ рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХो рдоाрд░рдиा рд╢ुрд░ु рдХिрдпा, рд▓ेрдХिрди рдХुрдЫ рдоुрд╕рд▓рдоाрди рджिрд▓्рд▓ी рд╕े рднाрдЧрдХрд░ рдкाрд╕ рдХे рдЗрд▓ाрдХों рдоे рдЪрд▓े рдЧрдпे рдеे । рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдпрд╣ рдкрд░िрд╡ाрд░ рднी рдЖрдЧрд░ा рдХी рддрд░реЮ рдХूрдЪ рдХрд░ рдЧрдпा...рд╣рдордиे рдпрд╣ рдХैрд╕े рдЬाрдиा ? рдиेрд╣рд░ू рдиे рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдордХрдеा рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि рдЖрдЧрд░ा рдЬाрддे рд╕рдордп рдЙрдирдХे рджाрджा рдЧंрдЧा рдзрд░ рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рд░ोрдХ рдХрд░ рдкूрдЫрддाрдЫ рдХी рдеी, рд▓ेрдХिрди рддрдм рдЧंрдЧा рдзрд░ рдиे рдЙрдирд╕े рдХрд╣ा рдеा рдХि рд╡े рдоुрд╕рд▓рдоाрди рдирд╣ीं рд╣ैं, рдмрд▓्рдХि рдХрд╢्рдоीрд░ी рдкंрдбिрдд рд╣ैं рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЖрдЧрд░ा рдЬाрдиे рджिрдпा... рдмाрдХी рддो рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╣ै рд╣ी । рдпрд╣ "рдзрд░" рдЙрдкрдиाрдо рдХрд╢्рдоीрд░ी рдкंрдбिрддों рдоें рдЖрдорддौрд░ рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдФрд░ рдЗрд╕ी рдХा рдЕрдкрдн्рд░ंрд╢ рд╣ोрддे-рд╣ोрддे рдФрд░ рдзрд░्рдоाрди्рддрд░рдг рд╣ोрддे-рд╣ोрддे рдпрд╣ "рджрд░" рдпा "рдбाрд░" рд╣ो рдЧрдпा рдЬो рдХि рдХрд╢्рдоीрд░ рдХे рдЕрд╡िрднाрдЬिрдд рд╣िрд╕्рд╕े рдоें рдЖрдорддौрд░ рдкाрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдиाрдо рд╣ै । рд▓ेрдХिрди рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиे рдиेрд╣рд░ू рдиाрдо рдЪुрдиा рддाрдХि рдпрд╣ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╣िрди्рджू рд╕ा рд▓рдЧे । рдЗрддрдиे рдкीрдЫे рд╕े рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХрд░рдиे рдХा рдордХрд╕рдж рд╕िрд░्реЮ рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рд╣рдоें рдкрддा рдЪрд▓े рдХि "рдЦाрдирджाрдиी" рд▓ोрдЧ рдХ्рдпा рд╣ोрддे рд╣ैं । рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЖрджрдоी рдФрд░ рдШोрдбे़ рдХो рдЙрд╕рдХी рдирд╕्рд▓ рд╕े рдкрд╣рдЪाрдирдиा рдЪाрд╣िрдпे, рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдФрд░ рдШोрдбा рдЕрдкрдиी рдирд╕्рд▓ीрдп рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рд╣ी рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै, рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдЙрд╕рдоें рдеोрдбा рд╕ा рдмрджрд▓ाрд╡ рд▓ा рд╕рдХрддे рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕рдХा рдоूрд▓ рд╕्рд╡рднाрд╡ рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдмрджрд▓рддा рдирд╣ीं рд╣ै.... реЮिрд▓рд╣ाрд▓ рдЧाँрдзी-рдиेрд╣рд░ू рдкрд░िрд╡ाрд░ рдкрд░ реЮोрдХрд╕...


рдЕрдкрдиी рдкुрд╕्рддрдХ "рдж рдиेрд╣рд░ू рдбाрдпрдиेрд╕्рдЯी" рдоें рд▓ेрдЦрдХ рдХे.рдПрди.рд░ाрд╡ (рдпрд╣ाँ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै) рд▓िрдЦрддे рд╣ैं....рдРрд╕ा рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓, рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХे рдкुрдд्рд░ рдеे рдФрд░ рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдеा рдЧंрдЧाрдзрд░ । рдпрд╣ рддो рд╣рдо рдЬाрдирддे рд╣ी рд╣ैं рдХि рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдХी рдПрдХ рдкुрдд्рд░ी рдеी рдЗрди्рджिрд░ा рдк्рд░िрдпрджрд░्рд╢िрдиी рдиेрд╣рд░ू । рдХрдорд▓ा рдиेрд╣рд░ू рдЙрдирдХी рдоाрддा рдХा рдиाрдо рдеा, рдЬिрдирдХी рдоृрдд्рдпु рд╕्рд╡िрдЯрдЬрд░рд▓ैрдг्рдб рдоें рдЯीрдмी рд╕े рд╣ुрдИ рдеी । рдХрдорд▓ा рд╢ुрд░ु рд╕े рд╣ी рдЗрди्рджिрд░ा рдХे реЮिрд░ोрдЬ рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдЦिрд▓ाреЮ рдеीं... рдХ्рдпों ? рдпрд╣ рд╣рдоें рдирд╣ीं рдмрддाрдпा рдЬाрддा...рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ реЮिрд░ोрдЬ рдЧाँрдзी рдХौрди рдеे ? реЮिрд░ोрдЬ рдЙрд╕ рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдХे рдмेрдЯे рдеे, рдЬो "рдЖрдирди्рдж рднрд╡рди" рдоें рдШрд░ेрд▓ू рд╕ाрдоाрди рдФрд░ рд╢рд░ाрдм рдкрд╣ुँрдЪाрдиे рдХा рдХाрдо рдХрд░рддा рдеा...рдиाрдо... рдмрддाрддा рд╣ूँ.... рдкрд╣рд▓े рдЖрдирди्рдж рднрд╡рди рдХे рдмाрд░े рдоें рдеोрдбा рд╕ा... рдЖрдирди्рдж рднрд╡рди рдХा рдЕрд╕рд▓ी рдиाрдо рдеा "рдЗрд╢рд░рдд рдоंрдЬिрд▓" рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдоाрд▓िрдХ рдеे рдоुрдмाрд░рдХ рдЕрд▓ी... рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдкрд╣рд▓े рдЗрди्рд╣ीं рдоुрдмाрд░рдХ рдЕрд▓ी рдХे рдпрд╣ाँ рдХाрдо рдХрд░рддे рдеे...рдЦैрд░...рд╣рдордоें рд╕े рд╕рднी рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХे рдиाрдиा рдХा рдиाрдо рдеा рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू, рд▓ेрдХिрди рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдиाрдиा рдХे рд╕ाрде рд╣ी рджाрджा рднी рддो рд╣ोрддे рд╣ैं... рдФрд░ рдЕрдзिрдХрддрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдоें рджाрджा рдФрд░ рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдЬ्рдпाрджा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ोрддा рд╣ै, рдмрдЬाрдп рдиाрдиा рдпा рдоाрдоा рдХे... рддो реЮिрд░ рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХे рджाрджाрдЬी рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рдеा.... рдХिрд╕ी рдХो рдоाрд▓ूрдо рд╣ै ? рдирд╣ीं рдиा... рдРрд╕ा рдЗрд╕рд▓िрдпे рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХे рджाрджा рдеे рдирд╡ाрдм рдЦाрди, рдПрдХ рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдЬो рдЖрдирди्рдж рднрд╡рди рдоें рд╕ाрдоाрди рд╕рдк्рд▓ाрдп рдХрд░рддा рдеा рдФрд░ рдЬिрд╕рдХा рдоूрд▓ рдиिрд╡ाрд╕ рдеा рдЬूрдиाрдЧрдв рдЧुрдЬрд░ाрдд рдоें... рдирд╡ाрдм рдЦाрди рдиे рдПрдХ рдкाрд░рд╕ी рдорд╣िрд▓ा рд╕े рд╢ाрджी рдХी рдФрд░ рдЙрд╕े рдоुрд╕्рд▓िрдо рдмрдиाрдпा... реЮिрд░ोрдЬ рдЗрд╕ी рдорд╣िрд▓ा рдХी рд╕рди्рддाрди рдеे рдФрд░ рдЙрдирдХी рдоाँ рдХा рдЙрдкрдиाрдо рдеा "рдШांрджी" (рдЧाँрдзी рдирд╣ीं)... рдШांрджी рдиाрдо рдкाрд░рд╕िрдпों рдоें рдЕрдХ्рд╕рд░ рдкाрдпा рдЬाрддा рдеा...рд╡िрд╡ाрд╣ рд╕े рдкрд╣рд▓े реЮिрд░ोрдЬ рдЧाँрдзी рдиा рд╣ोрдХрд░ реЮिрд░ोрдЬ рдЦाрди рдеे рдФрд░ рдХрдорд▓ा рдиेрд╣рд░ू рдХे рд╡िрд░ोрдз рдХा рдЕрд╕рд▓ी рдХाрд░рдг рднी рдпрд╣ी рдеा...рд╣рдоें рдмрддाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдкрд╣рд▓े рдкाрд░рд╕ी рдеे... рдпрд╣ рдоाрдд्рд░ рдПрдХ рдн्рд░рдо рдкैрджा рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै । рдЗрди्рджिрд░ा рдЧाँрдзी рдЕрдХेрд▓ेрдкрди рдФрд░ рдЕрд╡рд╕ाрдж рдХा рд╢िрдХाрд░ рдеीं । рд╢ांрддि рдиिрдХेрддрди рдоें рдкрдврддे рд╡рдХ्рдд рд╣ी рд░рд╡िрди्рдж्рд░рдиाрде рдЯैрдЧोрд░ рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЕрдиुрдЪिрдд рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХे рд▓िрдпे рдиिрдХाрд▓ рдмाрд╣рд░ рдХिрдпा рдеा... рдЕрдм рдЖрдк рдЦुрдж рд╣ी рд╕ोрдЪिрдпे... рдПрдХ рддрди्рд╣ा рдЬрд╡ाрди рд▓рдбрдХी рдЬिрд╕рдХे рдкिрддा рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╡्рдпрд╕्рдд рдФрд░ рдоाँ рд▓рдЧрднрдЧ рдоृрдд्рдпु рд╢ैрдпा рдкрд░ рдкрдбी़ рд╣ुрдИ рд╣ों... рдеोрдбी рд╕ी рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि рдоाрдд्рд░ рд╕े рдХ्рдпों рдиा рдкिрдШрд▓ेрдЧी, рдФрд░ рд╡िрдкрд░ीрдд рд▓िंрдЧ рдХी рдУрд░ рдХ्рдпों рдиा рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рд╣ोрдЧी ? рдЗрд╕ी рдмाрдд рдХा реЮाрдпрджा реЮिрд░ोрдЬ рдЦाрди рдиे рдЙрдаाрдпा рдФрд░ рдЗрди्рджिрд░ा рдХो рдмрд╣рд▓ा-реЮुрд╕рд▓ाрдХрд░ рдЙрд╕рдХा рдзрд░्рдо рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд░рд╡ाрдХрд░ рд▓рди्рджрди рдХी рдПрдХ рдорд╕्рдЬिрдж рдоें рдЙрд╕рд╕े рд╢ाрджी рд░рдЪा рд▓ी (рдиाрдо рд░рдЦा "рдоैрдоूрдиा рдмेрдЧрдо") । рдиेрд╣рд░ू рдХो рдкрддा рдЪрд▓ा рддो рд╡े рдмрд╣ुрдд рд▓ाрд▓-рдкीрд▓े рд╣ुрдП, рд▓ेрдХिрди рдЕрдм рдХ्рдпा рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рдеा...рдЬрдм рдпрд╣ рдЦрдмрд░ рдоोрд╣рдирджाрд╕ рдХрд░рдордЪрди्рдж рдЧाँрдзी рдХो рдоिрд▓ी рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рддाрдмрдбрддोрдб рдиेрд╣рд░ू рдХो рдмुрд▓ाрдХрд░ рд╕рдордЭाрдпा, рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЫрд╡ि рдХी рдЦाрддिрд░ реЮिрд░ोрдЬ рдХो рдордиाрдпा рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиा рдиाрдо рдЧाँрдзी рд░рдЦ рд▓े.. рдпрд╣ рдПрдХ рдЖрд╕ाрди рдХाрдо рдеा рдХि рдПрдХ рд╢рдкрде рдкрдд्рд░ рдХे рдЬрд░िрдпे, рдмрдЬाрдп рдзрд░्рдо рдмрджрд▓рдиे рдХे рд╕िрд░्реЮ рдиाрдо рдмрджрд▓ा рдЬाрдпे... рддो реЮिрд░ोрдЬ рдЦाрди (рдШांрджी) рдмрди рдЧрдпे реЮिрд░ोрдЬ рдЧाँрдзी । рдФрд░ рд╡िрдбрдо्рдмрдиा рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╕рдд्рдп-рд╕рдд्рдп рдХा рдЬाрдк рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдФрд░ "рд╕рдд्рдп рдХे рд╕ाрде рдоेрд░े рдк्рд░рдпोрдЧ" рд▓िрдЦрдиे рд╡ाрд▓े рдЧाँрдзी рдиे рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдЖрдЬ рддрдХ рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рдХिрдпा, рдФрд░ рд╡े рдорд╣ाрдд्рдоा рднी рдХрд╣рд▓ाрдпे...рдЦैрд░... рдЙрди рджोрдиों (реЮिрд░ोрдЬ рдФрд░ рдЗрди्рджिрд░ा) рдХो рднाрд░рдд рдмुрд▓ाрдХрд░ рдЬрдирддा рдХे рд╕ाрдордиे рджिрдЦाрд╡े рдХे рд▓िрдпे рдПрдХ рдмाрд░ рдкुрдиः рд╡ैрджिрдХ рд░ीрддि рд╕े рдЙрдирдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рд╡ाрдпा рдЧрдпा, рддाрдХि рдЙрдирдХे рдЦाрдирджाрди рдХी рдКँрдЪी рдиाрдХ (?) рдХा рдн्рд░рдо рдмрдиा рд░рд╣े । рдЗрд╕ рдмाрд░े рдоें рдиेрд╣рд░ू рдХे рд╕ेрдХ्рд░ेрдЯрд░ी рдПрдо.рдУ.рдордеाрдИ рдЕрдкрдиी рдкुрд╕्рддрдХ "рд░ेрдоेрдиिрд╕ेрди्рд╕ेрд╕ рдСреЮ рдеे рдиेрд╣рд░ू рдПрдЬ" (рдкृрд╖्рдЯ репрек рдкैрд░ा реи) (рдЕрдм рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рддिрдмрди्рдзिрдд) рдоें рд▓िрдЦрддे рд╣ैं рдХि "рдкрддा рдирд╣ीं рдХ्рдпों рдиेрд╣рд░ू рдиे рд╕рди резрепрекреи рдоें рдПрдХ рдЕрди्рддрд░्рдЬाрддीрдп рдФрд░ рдЕрди्рддрд░्рдзाрд░्рдоिрдХ рд╡िрд╡ाрд╣ рдХो рд╡ैрджिрдХ рд░ीрддिрд░िрд╡ाрдЬों рд╕े рдХिрдпे рдЬाрдиे рдХो рдЕрдиुрдорддि рджी, рдЬрдмрдХि рдЙрд╕ рд╕рдордп рдпрд╣ рдЕрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдеा, рдХाрдиूрдиी рд░ूрдк рд╕े рдЙрд╕े "рд╕िрд╡िрд▓ рдоैрд░िрдЬ" рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпे рдеा" । рдпрд╣ рддो рдПрдХ рд╕्рдеाрдкिрдд рддрде्рдп рд╣ै рдХि рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХे рдЬрди्рдо рдХे рдХुрдЫ рд╕рдордп рдмाрдж рдЗрди्рджिрд░ा рдФрд░ реЮिрд░ोрдЬ рдЕрд▓рдЧ рд╣ो рдЧрдпे рдеे, рд╣ाрд▓ाँрдХि рддрд▓ाрдХ рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ рдеा । реЮिрд░ोрдЬ рдЧाँрдзी рдЕрдХ्рд╕рд░ рдиेрд╣рд░ू рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХो рдкैрд╕े рдоाँрдЧрддे рд╣ुрдП рдкрд░ेрд╢ाрди рдХिрдпा рдХрд░рддे рдеे, рдФрд░ рдиेрд╣рд░ू рдХी рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдоें рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рддрдХ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे рдеे । рддंрдЧ рдЖрдХрд░ рдиेрд╣рд░ू рдиे реЮिрд░ोрдЬ рдХा "рддीрди рдоूрд░्рддि рднрд╡рди" рдоे рдЖрдиे-рдЬाрдиे рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмрди्рдз рд▓рдЧा рджिрдпा рдеा । рдордеाрдИ рд▓िрдЦрддे рд╣ैं реЮिрд░ोрдЬ рдХी рдоृрдд्рдпु рд╕े рдиेрд╣рд░ू рдФрд░ рдЗрди्рджिрд░ा рдХो рдмрдбी़ рд░ाрд╣рдд рдоिрд▓ी рдеी । резрепремреж рдоें реЮिрд░ोрдЬ рдЧाँрдзी рдХी рдоृрдд्рдпु рднी рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рд╣ाрд▓ाрдд рдоें рд╣ुрдИ рдеी, рдЬрдмрдХि рд╡рд╣ рджूрд╕рд░ी рд╢ाрджी рд░рдЪाрдиे рдХी рдпोрдЬрдиा рдмрдиा рдЪुрдХे рдеे । рдЕрдкुрд╖्рдЯ рд╕ूрдд्рд░ों, рдХुрдЫ рдЦोрдЬी рдкрдд्рд░рдХाрд░ों рдФрд░ рдЗрди्рджिрд░ा рдЧाँрдзी рдХे реЮिрд░ोрдЬ рд╕े рдЕрд▓рдЧाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рдпрд╣ рддрде्рдп рднी рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ुрдЖ рдХि рд╢्рд░ीрдорддी рдЗрди्рджिрд░ा рдЧाँрдзी (рдпा рд╢्рд░ीрдорддी реЮिрд░ोрдЬ рдЦाрди) рдХा рджूрд╕рд░ा рдмेрдЯा рдЕрд░्рдеाрдд рд╕ंрдЬрдп рдЧाँрдзी, реЮिрд░ोрдЬ рдХी рд╕рди्рддाрди рдирд╣ीं рдеा, рд╕ंрдЬрдп рдЧाँрдзी рдПрдХ рдФрд░ рдоुрд╕्рд▓िрдо рдоोрд╣рдо्рдордж рдпूрдиुрд╕ рдХा рдмेрдЯा рдеा । рд╕ंрдЬрдп рдЧाँрдзी рдХा рдЕрд╕рд▓ी рдиाрдо рджрд░рдЕрд╕рд▓ рд╕ंрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдеा, рдЕрдкрдиे рдмрдбे рднाрдИ рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рд╕े рдоिрд▓рддा рдЬुрд▓рддा । рд▓ेрдХिрди рд╕ंрдЬрдп рдиाрдо рд░рдЦрдиे рдХी рдиौрдмрдд рдЗрд╕рд▓िрдпे рдЖрдИ рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕े рд▓рди्рджрди рдкुрд▓िрд╕ рдиे рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдоें рдХाрд░ рдЪोрд░ी рдХे рдЖрд░ोрдк рдоें рдкрдХрдб़ рд▓िрдпा рдеा рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рдЬрдм्рдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा । рдм्рд░िрдЯेрди рдоें рддрдд्рдХाрд▓ीрди рднाрд░рддीрдп рдЙрдЪ्рдЪाрдпुрдХ्рдд рдХृрд╖्рдг рдоेрдирди рдиे рддрдм рдорджрдж рдХрд░рдХे рд╕ंрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХा рдиाрдо рдмрджрд▓рдХрд░ рдирдпा рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рд╕ंрдЬрдп рдЧाँрдзी рдХे рдиाрдо рд╕े рдмрдирд╡ाрдпा рдеा (рдЗрди्рд╣ीं рдХृрд╖्рдг рдоेрдирди рд╕ाрд╣рдм рдХो рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░ рдХे рдПрдХ рдоाрдорд▓े рдоें рдиेрд╣рд░ू рдФрд░ рдЗрди्рджिрд░ा рдиे рдмрдЪाрдпा рдеा) । рдЕрдм рд╕ंрдпोрдЧ рдкрд░ рд╕ंрдпोрдЧ рджेрдЦिрдпे... рд╕ंрдЬрдп рдЧाँрдзी рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ "рдоेрдирдХा рдЖрдирди्рдж" рд╕े рд╣ुрдЖ... рдХрд╣ाँ... рдоोрд╣рдо्рдордж рдпूрдиुрд╕ рдХे рдШрд░ рдкрд░ (рд╣ै рдиा рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдХी рдмाрдд)... рдоोрд╣рдо्рдордж рдпूрдиुрд╕ рдХी рдкुрд╕्рддрдХ "рдкрд░्рд╕рди्рд╕, рдкैрд╢рди्рд╕ рдПрдг्рдб рдкोрд▓िрдЯिрдХ्рд╕" рдоें рдмाрд▓рдХ рд╕ंрдЬрдп рдХा рдЗрд╕्рд▓ाрдоी рд░ीрддिрд░िрд╡ाрдЬों рдХे рдоुрддाрдмिрдХ рдЦрддрдиा рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рд╣ाрд▓ांрдХि рдЙрд╕े "реЮिрдоोрд╕िрд╕" рдиाрдордХ рдмीрдоाрд░ी рдХे рдХाрд░рдг рдХिрдпा рдЧрдпा рдХृрдд्рдп рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рддाрдХि рд╣рдо рд▓ोрдЧ (рдЖрдо рдЬрдирддा) рдЧाреЮिрд▓ рд░рд╣ें.... рдоेрдирдХा рдЬो рдХि рдПрдХ рд╕िрдЦ рд▓рдбрдХी рдеी, рд╕ंрдЬрдп рдХी рд░ंрдЧрд░ेрд▓िрдпों рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЧрд░्рднрд╡рддी рд╣ो рдЧрдИं рдеीं рдФрд░ реЮिрд░ рдоेрдирдХा рдХे рдкिрддा рдХрд░्рдирд▓ рдЖрдирди्рдж рдиे рд╕ंрдЬрдп рдХो рдЬाрди рд╕े рдоाрд░рдиे рдХी рдзрдордХी рджी рдеी, реЮिрд░ рдЙрдирдХी рд╢ाрджी рд╣ुрдИ рдФрд░ рдоेрдирдХा рдХा рдиाрдо рдмрджрд▓рдХрд░ "рдоाрдиेрдХा" рдХिрдпा рдЧрдпा, рдХ्рдпोंрдХि рдЗрди्рджिрд░ा рдЧाँрдзी рдХो "рдоेрдирдХा" рдиाрдо рдкрд╕рди्рдж рдирд╣ीं рдеा (рдпрд╣ рдЗрди्рдж्рд░рд╕рднा рдХी рдиृрдд्рдпांрдЧрдиा рдЯाрдИрдк рдХा рдиाрдо рд▓рдЧрддा рдеा), рдкрд╕рди्рдж рддो рдоेрдирдХा, рдоोрд╣рдо्рдордж рдпूрдиुрд╕ рдХो рднी рдирд╣ीं рдеी рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рдоुрд╕्рд▓िрдо рд▓рдбрдХी рд╕ंрдЬрдп рдХे рд▓िрдпे рджेрдЦ рд░рдЦी рдеी । реЮिрд░ рднी рдоेрдирдХा рдХोрдИ рд╕ाрдзाрд░рдг рд▓рдбрдХी рдирд╣ीं рдеीं, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕ рдЬрдоाрдиे рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмॉрдо्рдмे рдбाрдИंрдЧ рдХे рд▓िрдпे рд╕िрд░्реЮ рдПрдХ рддौрд▓िрдпे рдоें рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХिрдпा рдеा । рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рдРрд╕ा рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╕ंрдЬрдп рдЧाँрдзी рдЕрдкрдиी рдоाँ рдХो рдм्рд▓ैрдХрдоेрд▓ рдХрд░рддे рдеे рдФрд░ рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдирдХे рд╕рднी рдмुрд░े рдХृрдд्рдпों рдкрд░ рдЗрди्рджिрд░ा рдиे рд╣рдоेрд╢ा рдкрд░рджा рдбाрд▓ा рдФрд░ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиी рдордирдоाрдиी рдХрд░рдиे рдХी рдЫूрдЯ рджी । рдРрд╕ा рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╢ाрдпрдж рд╕ंрдЬрдп рдЧाँрдзी рдХो рдЙрд╕рдХे рдЕрд╕рд▓ी рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдоाрд▓ूрдо рд╣ो рдЧрдпा рдеा рдФрд░ рдпрд╣ी рдЗрди्рджिрд░ा рдХी рдХрдордЬोрд░ рдирд╕ рдеी, рд╡рд░рдиा рдХ्рдпा рдХाрд░рдг рдеा рдХि рд╕ंрдЬрдп рдХे рд╡िрд╢ेрд╖ рдирд╕рдмрди्рджी рдЕрднिрдпाрди (рдЬिрд╕рдХा рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдиे рднाрд░ी рд╡िрд░ोрдз рдХिрдпा рдеा) рдХे рджौрд░ाрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЪुрдк्рдкी рд╕ाрдзे рд░рдЦी, рдФрд░ рд╕ंрдЬрдп рдХी рдоौрдд рдХे рддрдд्рдХाрд▓ рдмाрдж рдХाреЮी рд╕рдордп рддрдХ рд╡े рдПрдХ рдЪाрднिрдпों рдХा рдЧुрдЪ्рдЫा рдЦोрдЬрддी рд░рд╣ीं рдеी, рдЬрдмрдХि рдоोрд╣рдо्рдордж рдпूрдиुрд╕ рд╕ंрдЬрдп рдХी рд▓ाрд╢ рдкрд░ рджрд╣ाрдбें рдоाрд░ рдХрд░ рд░ोрдиे рд╡ाрд▓े рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдмाрд╣рд░ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдеे...। (рд╕ंрдЬрдп рдЧाँрдзी рдХे рддीрди рдЕрди्рдп рдоिрдд्рд░ рдХрдорд▓рдиाрде, рдЕрдХрдмрд░ рдЕрд╣рдордж рдбрдо्рдкी рдФрд░ рд╡िрдж्рдпाрдЪрд░рдг рд╢ुрдХ्рд▓, рдпे рдЪाрд░ों рдЙрди рджिрдиों "рдЪाрдг्рдбाрд▓ рдЪौрдХрдбी" рдХрд╣рд▓ाрддे рдеे... рдЗрдирдХी рд░ंрдЧрд░ेрд▓िрдпों рдХे рдХिрд╕्рд╕े рддो рдмрд╣ुрдд рдорд╢рд╣ूрд░ рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं рдЬैрд╕े рдХि рдЕंрдмिрдХा рд╕ोрдиी рдФрд░ рд░ुрдЦрд╕ाрдиा рд╕ुрд▓рддाрдиा [рдЕрднिрдиेрдд्рд░ी рдЕрдоृрддा рд╕िंрд╣ рдХी рдоाँ] рдХे рд╕ाрде рдЗрди рд▓ोрдЧों рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рдирдЬрджीрдХिрдпाँ....)рдПрдо.рдУ.рдордеाрдИ рдЕрдкрдиी рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рдкृрд╖्рда реирежрем рдкрд░ рд▓िрдЦрддे рд╣ैं - "резрепрекрео рдоें рд╡ाрд░ाрдгрд╕ी рд╕े рдПрдХ рд╕рди्рдпाрд╕िрди рджिрд▓्рд▓ी рдЖрдИ рдЬिрд╕рдХा рдХाрд▓्рдкрдиिрдХ рдиाрдо рд╢्рд░рдж्рдзा рдоाрддा рдеा । рд╡рд╣ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХी рд╡िрдж्рд╡ाрди рдеी рдФрд░ рдХрдИ рд╕ांрд╕рдж рдЙрд╕рдХे рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди рд╕ुрдирдиे рдХो рдмेрддाрдм рд░рд╣рддे рдеे । рд╡рд╣ рднाрд░рддीрдп рдкुрд░ाрд▓ेрдЦों рдФрд░ рд╕рдиाрддрди рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рдЕрдЪ्рдЫी рдЬाрдирдХाрд░ рдеी । рдиेрд╣рд░ू рдХे рдкुрд░ाрдиे рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдПрд╕.рдбी.рдЙрдкाрдз्рдпाрдп рдиे рдПрдХ рд╣िрди्рджी рдХा рдкрдд्рд░ рдиेрд╣рд░ू рдХो рд╕ौंрдкा рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдиेрд╣рд░ू рдЙрд╕ рд╕рди्рдпाрд╕िрди рдХो рдПрдХ рдЗंрдЯрд░рд╡्рдпू рджेрдиे рдХो рд░ाрдЬी рд╣ुрдП । рдЪूँрдХि рджेрд╢ рддрдм рдЖрдЬाрдж рд╣ुрдЖ рд╣ी рдеा рдФрд░ рдХाрдо рдмрд╣ुрдд рдеा, рдиेрд╣рд░ू рдиे рдЕрдзिрдХрддрд░ рдмाрд░ рдЗंрдЯрд░рд╡्реЯू рдЖрдзी рд░ाрдд рдХे рд╕рдордп рд╣ी рджिрдпे । рдордеाрдИ рдХे рд╢рдм्рджों рдоें - рдПрдХ рд░ाрдд рдоैрдиे рдЙрд╕े рдкीрдПрдо рд╣ाрдКрд╕ рд╕े рдиिрдХрд▓рддे рджेрдЦा, рд╡рд╣ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЬрд╡ाрди, рдЦूрдмрд╕ूрд░рдд рдФрд░ рджिрд▓рдХрд╢ рдеी - । рдПрдХ рдмाрд░ рдиेрд╣рд░ू рдХे рд▓рдЦрдирдК рджौрд░े рдХे рд╕рдордп рд╢्рд░рдз्рджाрдоाрддा рдЙрдирд╕े рдоिрд▓ी рдФрд░ рдЙрдкाрдз्рдпाрдп рдЬी рд╣рдоेрд╢ा рдХी рддрд░рд╣ рдПрдХ рдкрдд्рд░ рд▓ेрдХрд░ рдиेрд╣рд░ू рдХे рдкाрд╕ рдЖрдпे, рдиेрд╣рд░ू рдиे рднी рдЙрд╕े рдЙрдд्рддрд░ рджिрдпा, рдФрд░ рдЕрдЪाрдирдХ рдПрдХ рджिрди рд╢्рд░рдж्рдзा рдоाрддा рдЧाрдпрдм рд╣ो рдЧрдИं, рдХिрд╕ी рдХे рдвूँрдвे рд╕े рдирд╣ीं рдоिрд▓ीं । рдирд╡рдо्рдмрд░ резрепрекреп рдоें рдмेंрдЧрд▓ूрд░ рдХे рдПрдХ рдХॉрди्рд╡ेंрдЯ рд╕े рдПрдХ рд╕ुрджрд░्рд╢рди рд╕ा рдЖрджрдоी рдкрдд्рд░ों рдХा рдПрдХ рдмंрдбрд▓ рд▓ेрдХрд░ рдЖрдпा । рдЙрд╕рдиे рдХрд╣ा рдХि рдЙрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рд╕े рдПрдХ рдпुрд╡рддी рдЙрд╕ рдХॉрди्рд╡ेंрдЯ рдоें рдХुрдЫ рдорд╣ीрдиे рдкрд╣рд▓े рдЖрдИ рдеी рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рдПрдХ рдмрдЪ्рдЪे рдХो рдЬрди्рдо рджिрдпा । рдЙрд╕ рдпुрд╡рддी рдиे рдЕрдкрдиा рдиाрдо рдкрддा рдирд╣ीं рдмрддाрдпा рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдЬрди्рдо рдХे рддुрд░рди्рдд рдмाрдж рд╣ी рдЙрд╕ рдмрдЪ्рдЪे рдХो рд╡рд╣ाँ рдЫोрдбрдХрд░ рдЧाрдпрдм рд╣ो рдЧрдИ рдеी । рдЙрд╕рдХी рдиिрдЬी рд╡рд╕्рддुрдУं рдоें рд╣िрди्рджी рдоें рд▓िрдЦे рдХुрдЫ рдкрдд्рд░ рдмрд░ाрдордж рд╣ुрдП рдЬो рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦे рдЧрдпे рд╣ैं, рдкрдд्рд░ों рдХा рд╡рд╣ рдмंрдбрд▓ рдЙрд╕ рдЖрджрдоी рдиे рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдХे рд╕ुрдкुрд░्рдж рдХрд░ рджिрдпा ।

рдордеाрдИ рд▓िрдЦрддे рд╣ैं - рдоैрдиे рдЙрд╕ рдмрдЪ्рдЪे рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдоाँ рдХी рдЦोрдЬрдмीрди рдХी рдХाреЮी рдХोрд╢िрд╢ рдХी, рд▓ेрдХिрди рдХॉрди्рд╡ेंрдЯ рдХी рдоुрдЦ्рдп рдоिрд╕्рдЯ्рд░ेрд╕, рдЬो рдХि рдПрдХ рд╡िрджेрд╢ी рдорд╣िрд▓ा рдеी, рдмрд╣ुрдд рдХрдаोрд░ рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рд╡ाрд▓ी рдеी рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рдЗрд╕ рдоाрдорд▓े рдоें рдПрдХ рд╢рдм्рдж рднी рдХिрд╕ी рд╕े рдирд╣ीं рдХрд╣ा.....рд▓ेрдХिрди рдоेрд░ी рдЗрдЪ्рдЫा рдеी рдХि рдЙрд╕ рдмрдЪ्рдЪे рдХा рдкाрд▓рди-рдкोрд╖рдг рдоैं рдХрд░ुँ рдФрд░ рдЙрд╕े рд░ोрдорди рдХैрдеोрд▓िрдХ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдоें рдмрдбा рдХрд░ूँ, рдЪाрд╣े рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдХрднी рднी рдоाрд▓ूрдо рдиा рд╣ो.... рд▓ेрдХिрди рд╡िрдзाрддा рдХो рдпрд╣ рдоंрдЬूрд░ рдирд╣ीं рдеा.... рдЦैрд░... рд╣рдо рдмाрдд рдХрд░ рд░рд╣े рдеे рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХी...рдЬैрд╕ा рдХि рд╣рдоें рдоाрд▓ूрдо рд╣ै рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдиे, рддूрд░िрди (рдЗрдЯрд▓ी) рдХी рдорд╣िрд▓ा рд╕ाрдиिрдпा рдоाрдИрдиो рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдЕрдкрдиा рддрдеाрдХрдеिрдд рдкाрд░рд╕ी рдзрд░्рдо рдЫोрдбрдХрд░ рдХैрдеोрд▓िрдХ рдИрд╕ाрдИ рдзрд░्рдо рдЕрдкрдиा рд▓िрдпा рдеा । рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдмрди рдЧрдпे рдеे рд░ोрдмेрд░्рддो рдФрд░ рдЙрдирдХे рджो рдмрдЪ्рдЪे рд╣ुрдП рдЬिрд╕рдоें рд╕े рд▓рдбрдХी рдХा рдиाрдо рдеा "рдмिрдпेрди्рдХा" рдФрд░ рд▓рдбрдХे рдХा "рд░ॉрд▓" । рдмрдбी рд╣ी рдЪाрд▓ाрдХी рд╕े рднाрд░рддीрдп рдЬрдирддा рдХो рдмेрд╡рдХूреЮ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдпे рд░ाрдЬीрд╡-рд╕ोрдиिрдпा рдХा рд╣िрди्рджू рд░ीрддिрд░िрд╡ाрдЬों рд╕े рдкुрдирд░्рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рд╡ाрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдмрдЪ्рдЪों рдХा рдиाрдо "рдмिрдпेрди्рдХा" рд╕े рдмрджрд▓рдХрд░ рдк्рд░िрдпंрдХा рдФрд░ "рд░ॉрд▓" рд╕े рдмрджрд▓рдХрд░ рд░ाрд╣ुрд▓ рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा... рдмेрдЪाрд░ी рднोрд▓ी-рднाрд▓ी рдЖрдо рдЬрдирддा !

рдк्рд░рдзाрдирдорди्рдд्рд░ी рдмрдирдиे рдХे рдмाрдж рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдиे рд▓рди्рджрди рдХी рдПрдХ рдк्рд░ेрд╕ рдХॉрди्реЮ्рд░ेрди्рд╕ рдоें рдЕрдкрдиे-рдЖрдк рдХो рдкाрд░рд╕ी рдХी рд╕рди्рддाрди рдмрддाрдпा рдеा, рдЬрдмрдХि рдкाрд░рд╕िрдпों рд╕े рдЙрдирдХा рдХोрдИ рд▓ेрдиा-рджेрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдеा, рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рддो рдПрдХ рдоुрд╕्рд▓िрдо рдХी рд╕рди्рддाрди рдеे рдЬिрд╕рдиे рдиाрдо рдмрджрд▓рдХрд░ рдкाрд░рд╕ी рдЙрдкрдиाрдо рд░рдЦ рд▓िрдпा рдеा । рд╣рдоें рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рд░ाрдЬीрд╡ рдЧाँрдзी рдХेрдо्рдм्рд░िрдЬ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рд╕्рдиाрддрдХ рдеे, рдпрд╣ рдЕрд░्рдзрд╕рдд्рдп рд╣ै... рдпे рддो рд╕рдЪ рд╣ै рдХि рд░ाрдЬीрд╡ рдХेрдо्рдм्рд░िрдЬ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдоें рдоेрдХेрдиिрдХрд▓ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ рдХे рдЫाрдд्рд░ рдеे, рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ें рд╡рд╣ाँ рд╕े рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдбिрдЧ्рд░ी рдХे рдиिрдХрд▓рдиा рдкрдбा рдеा, рдХ्рдпोंрдХि рд╡े рд▓рдЧाрддाрд░ рддीрди рд╕ाрд▓ реЮेрд▓ рд╣ो рдЧрдпे рдеे... рд▓рдЧрднрдЧ рдпрд╣ी рд╣ाрд▓ рд╕ाрдиिрдпा рдоाрдИрдиो рдХा рдеा...рд╣рдоें рдпрд╣ी рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рд╡े рднी рдХेрдо्рдм्рд░िрдЬ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдХी рд╕्рдиाрддрдХ рд╣ैं... рдЬрдмрдХि рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╕ोрдиिрдпा рд╕्рдиाрддрдХ рд╣ैं рд╣ी рдирд╣ीं, рд╡े рдХेрдо्рдм्рд░िрдЬ рдоें рдкрдврдиे рдЬрд░ूрд░ рдЧрдИं рдеीं рд▓ेрдХिрди рдХेрдо्рдм्рд░िрдЬ рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдоें рдирд╣ीं । рд╕ोрдиिрдпा рдЧाँрдзी рдХेрдо्рдм्рд░िрдЬ рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕ीрдЦрдиे рдХा рдПрдХ рдХोрд░्рд╕ рдХрд░рдиे рдЧрдИ рдеी, рдиा рдХि рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें (рдпрд╣ рдмाрдд рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рд▓ोрдХрд╕рднा рд╕рдЪिрд╡ाрд▓рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдоाँрдЧी рдЧрдИ рдЬाрдирдХाрд░ी рдХे рддрд╣рдд рдЦुрдж рд╕ोрдиिрдпा рдЧाँрдзी рдиे рдоुрд╣ैрдпा рдХрд░ाрдИ рд╣ै, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрдбे рд╣ी рдоाрд╕ूрдо рдЕрди्рджाрдЬ рдоें рдХрд╣ा рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдм рдпрд╣ рджाрд╡ा рдХिрдпा рдеा рдХि рд╡े рдХेрдо्рдм्рд░िрдЬ рдХी рд╕्рдиाрддрдХ рд╣ैं, рдЕрд░्рдеाрдд рдЙрдирдХे рдЪрдордЪों рдиे рдпрд╣ рдмेрдкрд░ рдХी рдЙрдбाрдИ рдеी)। рдХ्рд░ूрд░рддा рдХी рд╣рдж рддो рдпрд╣ рдеी рдХि рд░ाрдЬीрд╡ рдХा рдЕрди्рддिрдо рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╣िрди्рджू рд░ीрддिрд░िрд╡ाрдЬों рдХे рддрд╣рдд рдХिрдпा рдЧрдпा, рдиा рд╣ी рдкाрд░рд╕ी рддрд░ीрдХे рд╕े рдиा рд╣ी рдоुрд╕्рд▓िрдо рддрд░ीрдХे рд╕े । рдЗрд╕ी рдиेрд╣рд░ू рдЦाрдирджाрди рдХी рднाрд░рдд рдХी рдЬрдирддा рдкूрдЬा рдХрд░рддी рд╣ै, рдПрдХ рдЗрдЯाрд▓िрдпрди рдорд╣िрд▓ा рдЬिрд╕рдХी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдпोрдЧ्рдпрддा рдпрд╣ рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЗрд╕ рдЦाрдирджाрди рдХी рдмрд╣ू рд╣ै рдЖрдЬ рджेрд╢ рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдбी рдкाрд░्рдЯी рдХी рдХрд░्рддाрдзрд░्рддा рд╣ै рдФрд░ "рд░ॉрд▓" рдХो рднाрд░рдд рдХा рднрд╡िрд╖्рдп рдмрддाрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै । рдоेрдирдХा рдЧाँрдзी рдХो рд╡िрдкрдХ्рд╖ी рдкाрд░्рдЯिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ाрдеोंрд╣ाрде рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рд▓िрдпा рдеा рдХि рд╡े рдиेрд╣рд░ू рдЦाрдирджाрди рдХी рдмрд╣ू рд╣ैं, рдЗрд╕рд▓िрдпे рдирд╣ीं рдХि рд╡े рдХोрдИ рд╕рдоाрдЬрд╕ेрд╡ी рдпा рдк्рд░ाрдгिрдпों рдкрд░ рджрдпा рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ैं....рдФрд░ рдпрджि рдХोрдИ рд╕ाрдиिрдпा рдоाрдЗрдиो рдХी рддुрд▓рдиा рдорджрд░ рдЯेрд░ेрд╕ा рдпा рдПрдиीрдмेрд╕ेрдг्рдЯ рд╕े рдХрд░рддा рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХी рдмुрдж्рдзि рдкрд░ рддрд░рд╕ рдЦाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рд╣िрди्рджुрд╕्рддाрди рдХी рдмрджрдХिрд╕्рдорддी рдкрд░ рд╕िрд░ рдзुрдирдиा рд╣ी рд╣ोрдЧा...

 рдпрд╣ рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╕िрд░्реЮ рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдЬो рдмाрдд рдмрд░рд╕ों рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै, рдЙрд╕े рд╣िрди्рджी рдоें рднी рдЕрдиुрд╡ाрджिрдд рднी рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпे.... рдпрд╣ рдХрд░рдиे рдХे рдкीрдЫे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХिрд╕ी рдХा рджिрд▓ рджुрдЦाрдиा рдирд╣ीं рд╣ै, рдиा рд╣ी рдЕрдкрдиे рдЪिрда्рдаे рдХी рдЯीрдЖрд░рдкी рдмрдвाрдиे рдХा рд╣ै... рд╣ाँ рдпрд╣ рд╕्рд╡ाрд░्рде рдЬрд░ूрд░ рд╣ै рдХि рдпрджि рдкाрдардХों рдХो рдЕрдиुрд╡ाрдж рдкрд╕рди्рдж рдЖрдпा рддो рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рднी рд╣ाрде рдЖрдЬрдоाрдпा рдЬाрдпे рдФрд░ рдЗрд╕ рдЧрд░ीрдм рдХी рдЭोрд▓ी рдоें рдеोрдбा़ рд╕ा рдиाрд╡ां-рдкрдд्рддा рдЖ рдЧिрд░े.... (рдиीрд▓े рд░ंрдЧ рд╕े рдЗрдЯैрд▓िрдХ рдХिрдпे рд╣ुрдП рд╢рдм्рдж рдоेрд░े рд╣ैं, рдмाрдХी рд╕рдм рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╣ै)

Thursday, July 21, 2016

рд╢्рд░ाрд╡рдг рдоाрд╕ рдХा рдорд╣рдд्рд╡


श्रावण मास भगवान शिवजी का प्रिय मास है। श्रावण अथवा सावन हिन्दू पंचांग के अनुसार वर्ष का पांचवां महीना होता है जोकि ईस्वी कलेंडर के जुलाई या अगस्त महीने में पड़ता है। इस माह में अनेक महत्त्व पूर्ण त्योहार मनाए जाते हैं, जिसमें ’हरियाली तीज’, ’रक्षा बन्धन’, ’नाग पंचमी’ आदि. प्रमुख हैं। . शिवजी की आरधना का इस महीने में विशेष महत्व है. जो सोमवार इस महीने में आते है उन्हें सावन के सोमवार कहा जाता है जिनमें स्त्रियां तथा विशेषतौर से कुंवारी युवतियां भगवान शिव के निमित्त व्रत एवं पूजा रखतीं हैं। श्रद्धालु इस पूरे महीनें शिवजी के निमित्त व्रत और प्रतिदिन उनकी विशेष पूजा आराधना करते हैं। शिवजी की पूजा में गंगा जल के प्रियोग को अधिक माना जाता है। शिवजी की पूजा करते समय उनके पूरे परिवार यानी शिवलिंग, माता पार्वती, कार्तिके जी, गणेश जी और उनके वाहन नन्दी की संयुक्त रूप से पूजा की जानी चाहिए। शिवजी के स्नान के लिए गंगाजल का उपयोग किया जाता है। इसके अलावा कुछ लोग भांग घोंटकर भी चढ़ाते हैं। एवं भोग लगाकर पान करते हैं शिवजी की पूजा में लगने वाला सामान हैं. सामग्री में जल, दूध, दही, चीनी, घी, शहद, पंचामृत, कलावा, शहद, जनेऊ, चन्दन, रोली, चावल, फूल, बिल्वपत्र, दूर्वा, फल, विजिया, आक, धूतूरा, कमलगट्टा, पान, सुपारी, लौंग, इलायची, पंचमेवा, धूप, दीप का इस्तेमाल किया जाता है। श्रावण मास के पहले सोमवार से इस व्रत को शुरू किया जाता है। प्रत्येक सोमवार को गणेशजी, शिवजी, पार्वतीजी की पूजा की जाती है। इस सोमवार व्रत से पुत्रहीन पुत्रवान और निर्धन धर्मवान होते हैं। स्त्री अगर यह व्रत करती है, तो उसके पति की शिवजी रक्षा करते हैं। सोमवार का व्रत साधारणतया दिन के तीसरे पहर तक होता है। इस व्रत में फलाहार या पारण का कोई खास नियम नहीं है, किंतु आवश्यक है कि दिनरात में केवल एक ही समय भोजन करें। सोमवार के व्रत में शिवपार्वती का पूजन करना चाहिए। श्रावण मास में देश भर के शिवालयों में सुबह से ही भक्तों की भीड़ उमड़ने लगती है तथा बम-बम भोले से मंदिर गूंजने जैसे होने लगते हैं। माना जाता है कि श्रावण माह में एक बिल्वपत्र शिव को चढ़ाने से तीन जन्मों के पापों का नाश होता है। एक अखंड बिल्वपत्र अर्पण करने से कोटि बिल्वपत्र चढ़ाने का फल प्राप्त होता है। इस मास के प्रत्येक सोमवार को शिवलिंग पर शिवामुट्ठी चढ़ाई जाती है। इससे सभी प्रकार के कष्ट दूर होते हैं तथा मनुष्य अपने बुरे कर्मों से मुक्ति पा सकता है। ऐसी मान्यता है कि भारत की पवित्र नदियों के जल से अभिषेक किए जाने से शिव प्रसन्न होकर भक्तों की मनोकामना पूरी करते हैं। इसलिए श्रद्धालुगण कांवडिये के रूप में पवित्र नदियों से जल लाकर शिवलिंग पर चढ़ाते हैं। माना जाता है कि पहला ’कांवडिया’ रावण था। श्रीराम ने भी भगवान शिव को कांवड चढ़ाई थी। इस मास के बारे में यह भी माना जाता है कि इस दौरान भगवान शिव पृथ्वी पर अवतरित होकर अपनी ससुराल गए थे और वहां उनका स्वागत आर्घ्य और जलाभिषेक से किया गया था। माना जाता है कि प्रत्येक वर्ष सावन माह में भगवान शिव अपनी ससुराल आते हैं। भू-लोक वासियों के लिए शिव कृपा पाने का यह उत्तम समय होता है। इसके अलावा पौराणिक कथाओं में वर्णन आता है कि इसी सावन मास में समुद्र मंथन किया गया था। समुद्र मथने के बाद जो विष निकला, उसे भगवान शंकर ने कंठ में समाहित कर सृष्टि की रक्षा की, लेकिन विषपान से महादेव का कंठ नीलवर्ण हो गया। इसी से उनका नाम ’नीलकंठ महादेव’ पड़ा। विष के प्रभाव को कम करने के लिए सभी देवी-देवताओं ने उन्हें जल अर्पित किया। इसलिए शिवलिंग पर जल चढ़ाने का खास महत्व है। यही वजह है कि श्रावण मास में भोले को जल चढ़ाने से विशेष फल की प्राप्ति होती है। ’शिवपुराण’ में उल्लेख है कि भगवान शिव स्वयं ही जल हैं।

рдоूрд░्рддिрдкूрдЬा

मनोवैज्ञानिकों का कहना हैं के आस्था एवं भावना को उभरने के लिए व्यक्ति मूर्ति चित्र प्रतीक के लिए चाहिए, आराधिया की मूर्ती की पूजा करके मनुष्य उसके साथ मनोवेिगियनिक सम्बन्ध स्थापित करता हैं. साधक जब तक मन को वश में कर स्थित नहीं लेता तब तक उसे पूजा का पूर्ण लाभ नहीं मिलता हैं,इसलिए मूर्ति की आवष्यकता पढ़ती हैं, इसमें वह असीम सत्ता के दर्शन करना चाहता हैं और अपनी धार्मिक भावना को विकसित करना चाहता हैं. भगवान की भव्य मूर्ती के दर्शन कर यजमान ह्रदय में उनके गुणों का स्मरण होता हैं और मन को एकाग्र करने में आसानी होती हैं जब भगवान की मूर्ती ह्रदय में में अंकित होकर विराजमान हो हो जाती हैं,तो फिर किसी मूर्ती की आवष्यकता शेष नहीं रह जाती इस तरह मूर्ति पूजा साकार से निराकार की और ले जाने का एक साधन हैं, जो व्यक्ति अल्प बुद्धि के कारण निराकार ईस्वर का चिंतन नहीं क्र पाते हैं, उन साधकों के लिए मूर्ती पूजा उपयोगी हैं, उससे उनकी मानसिक उन्नति भी होती हैं, उनका चिंतन करने से वे दिव्य गुण मनुष्य में अपने -आप विकसित होने लगते हैं, हमारे पूर्वज ऋषि मुनियों ने देवी देवताओं की मूर्तियों में ईश्वर की हर गुप्त शक्ति को प्रतीकों के माधियम से प्रकट किया हैं उल्लेखनीय हैं की भगवान की प्रतिमा में शक्ति का अधिष्ठान किया जाता हैं प्राणप्रतिष्ठा की जाती हैं अथर्ववेद में प्राथना हैं - हे भगवान, आइये और इस पत्थर की बनी मूर्ति हो जाएँ,?

рдХुрдо्рдн рдоेрд▓ा

इन चार मुख्य तीर्थस्थानों पर 11-12 वर्षो के अंतर् से लगने वाले कुम्भ पर्व में स्नान और दान का गृहयोग बनता हैं, इस अवसर पर न केवल भारतवर्ष के हिंदूभक्त, बल्कि बाहर के देशों से भी हिन्दू कुम्भस्नान के लिए आते हैं, सामान्य तौर पर प्रति 6 वर्ष के अंतर् से कहीं -न -कहीं कुम्भ का योग अवश्य ही आ जाता हैं, इसलिए 12 वर्ष में पढ़ने वाले पर्व को अर्धकुम्भ के नाम से जाना जाता हैं इस पर्व पर श्रद्धालु, भक्तगढ स्नान दान और साधु, संतो के सत्संग, दर्शन सावन के बादलों की तरह उमड़ पढ़ते हैं, कियोंकी इससे मोक्ष की प्राप्ति होती हैं, ऐसा माना जाता है की गुरु वृषभराशि पर हो, सूर्य तथा चन्द्र मकरराशि पर हो, अमावश्या हो,ये सब योग जब इकट्ठे हों, तो इस अवसर पर प्रयाग में कुम्भ का पर्व मनाया जाता है इस समय त्रिवेणी में स्नान करने वालों को एक लाख पृथ्वी की परिक्रमा करने से भी अधिक तथा सैंकड़ों वाजपेय यज्ञों और सहस्रों अश्व्मेघ- यज्ञों का पूण्य प्राप्त होता है इसी प्रकार सूर्य मेषराशि पर और गुरु कुम्भराशि पर होता है, तो उस समय हरिद्वार म कुम्भ का योग बनता है, जब सूर्य एवं चन्द्र कर्कराशि पर हों और गुरु सिंहराशि पर स्थित हों, तो उस समय गुरु वृश्चिकराशि पर और सूर्य तुलाराशी पर स्थित हो, तो उस समय उज्जैन में कुम्भ का योग बनता है, पौराणिक आक्यान के अनुसार माना जाता है की समुद्र मंथन में निकले अमृतकलश को लेकर जब धन्वन्तरि प्रकट हुए, तो अमृत को पाने की लालसा में देवताओं और दानवों के बीच छीना-झपटी होने लगी, जब अमृत से भरा कलश लेकर देवता भागने लगे, तो उस कलस को चार स्थलों पर रखा गया, इससे कलश से अमृत की कुछ बूंदें छलक क्र नीचें गिर पड़ीं, जिन-जिन स्थानों पर अमृत की ये बूंदें गिरीं गिरीं, वे चार स्थान प्रयाग, हरिद्वार नासिक, और उज्जैन हैं. दुसरी मान्यता के अनुसार अमृत के घड़े लेकर गरुड़ आकाशमार्ग से उड़ चले, दानवों ने उनका पीछा किया और छीना- झपटी में घड़े से अमृत की बूंदें चार स्थानों पर टपक पढ़ीं, जिन चार स्थलों पर बून्द झलक कर गिरीं उन्हें प्रयाग, हरिद्वार, नासिक, और उज्जैन के नाम से जाना जाता है, इसीलिये इन चार स्थलों पर ही अभी तक कुम्भ का मेला लगता है,जहां श्रद्धालु स्नान कर पुण्यलाभ प्राप्त करते है,